Kürdistan bölgesel yönetimi lideri Mesud Barzani'nin 25 Eylülde Kürdistan'ın bağımsızlığı için referandum kararı almasından sonra gerek Kürdistan bölgesinde olsun gerek komşu ülkelerde olsun gerilim düşmüyor. Bu araştırma haberimizde referandum kararı karşısında devletlerin ve bölgesel Kürt partilerinin tavrını ele alacağız…

Türkiye'de Kürdistan denildiğinde özellikle batı insanının tüyleri diken diken olur. Oysa bu coğrafyaya Türkiye cumhuriyetinin mirası üzerine kurulduğu Osmanlı da Kürdistan diyordu… Şüphesiz yeni kurulan devletin milliyetçi ve seküler kodlar üzerine kurulmuş olması ve PKK'nin şiddet eylemleri Türkiye'nin batısında ciddi bir tahribata neden oldu.

Irak Kürdistan'ında da benzer sorunlu yaklaşım var. Yıllarca varlığı örselenen Kürtlerin ABD'nin Irak'a müdahalesi sonrasında oluşan de facto durum (fiili bağımsızlık) de jure (hukuki bağımsızlığa) dönüştürülmek isteniyor.25 Eylül bağımsızlık referandumu da bunun en ciddi adımlarından biri.

Onlarca yıldır talep edilen bağımsızlık isteğine elbette hem merkezi Irak yönetiminin hem de topraklarınca hatırı sayılır bir Kürt nüfus barındıran Türkiye ve İran'ın tepki vermesi elbette garipsenmiyor. Kürtlerin yaşadığı Suriye topraklarında ise yaşanan kaos merkezi bir otoriteden yoksunluktan dolayı adeta bir karambol hal oluşmuş durumda.

Bölge ülkelerinin bağımsızlık referandumu kararına baktığımızda Irak merkezi hükümetinin bağımsızlık karşıtı tavrına baktığımızda “bu durum kabul edilemez” dili var. Ne var ki bu dilin fazla şahince olmadığı da dikkati çekiyor. Devlet mekanizması da belki de son dakikaya kadar bir geri adım atılacağını hesapladığı için sert açıklamalarda bulunmuyor.

Türkiye ise hükümetin açıklamaları Irak devletinin açıklamalarına benziyor. Bu girişimin zamansızlığına dikkat çekiliyor. 15 Temmuzdan bu yana iktidar ile yakın bir ilişki içinde olan MHP tabanının tepkisinden çekinen iktidar yer yer referanduma karşı olduğunu belirtmekte. Ne var ki bu karşıt durma görüntüsünün sahici mi kalıcı mı olduğu konusunda bir netlik yok.

Kürdistan referandumuna en sert tepki İran devletinden yükseldi. İran ise hem Irak hem de Türkiye'ye oranla oldukça sert açıklamalarda bulunuyor. Referandumu kendisine yönelik tehdit olarak okuyan İran'ın açıklamalarına Kürdistan yönetiminin benzer bir dil ile cevap vermesi sürecin sıkıntılı geçeceğine yorumlanıyor

Referandum kararına bölgesel yönetim partilerine bakılacak olursa karar bölgesel parlamentodan çıkmış bir karar değil çünkü parlamento bölgede yaşanan istikrarsızlık nedeni ile işlevsiz bir halde… Karar beş büyük partinin üçünün parlamento dışında görüş birliğine varması ile alındı. Ayrıca parlamento dışındaki partilerin de büyük ölçekte desteği var…

Bu 5 partiden Barzani'nin lideri olduğu Kürdistan Demokrat Partisi (KDP), Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) ve Kürdistan İslami Birliği(YEKGİRTU) referandum kararını desteklerken; Goran Hareketi ve Kürdistan İslami Topluluğu (KOMEL) ise karşı duruyor. Karşı çıkma gerekçeleri ise bu kararın parlamentoda alınması gerektiği yönünde bir itirazdır. Parlamentonun 2015'ten beri kapalı olduğu gerçeği göz önünde iken böyle bir talepte ısrar, hayır blokunun siyasal hamlesi olarak okunuyor.

Süreç içerisinde (tabii referandum kararı ertelenmezse) hayır blokunda bulunan partilerin işi zor olacaktır. Zira hayır diyen partilerin tabanlarını kontrol altında tutmakta zorlanacakları ve 6 Kasımda yapılacak parlamento seçimlerinde ciddi bir oy kaybı yaşanacağı tahmin ediliyor. Barzani'nin referandumun tarihinde bu kadar ısrarlı olmasının belki de stratejik nedeni kasımda yapılacak seçimlerdir. Bağımsızlığa hayır diyen bir partinin ciddi bir taban kaybına uğrayacağı gerçeği belki de hayır diyen Goran ve Komel'i de evet bloğuna “mecburi” itecektir

Referandumun düzenlenmesinin hayır dediği takdirde GORAN ve KOMEL'in altını oyacağı gerçeği bir yanda dursun dış faktörlerin etki etmesi ile referandumun ertelenmesi de Barzani'nin KDP'sini zor duruma sokacaktır. Referanduma ‘HAYIR' diyenlerin uğrayacağı ‘HAİN' etiketi Barzani ve bağımsızlık referandumu yanlılarının en büyük silahı iken sürecin ertelenmesi Barzani'nin liderliğinin sorgulanmasını beraberinde getirecektir. Referandumun ertelenmesi KDP siyasetinin ciddi derecede sorgulanmasına yol açacak belki de parti parçalanma sürecine girecektir. Hülasa bu referandumdan hemen sonra gelen parlamento seçimleri referanduma en fazla etki eden iç faktörlerden biridir.