Altı Nokta Körler Derneği Van Şube Başkanı Şahabettin Kayhan, günlük hayatta karşılaştıkları sorunlar, kentleşmede engellilerin durumu, engellilerin sosyal yaşama kazandırılması, eğitim ve istihdam sorunları ile ilgili sorularımızı cevapladı.

Görme engellilerin günlük hayatta en çok karşılaştığı sorunlar nelerdir?

Sokağa çıkmada çok sıkıntı çekmektedirler. Birinci neden yolların düzgün olmaması. Ulaşım araçlarının engelliye göre hazırlanmayışı ve en büyük sorunda ailelerin engelli çocuklarını serbest bırakmamasıdır. Bir refakatçi olmasa engellinin başına neler gelir düşüncesi ile er-engellilerin dışarıya çıkarılmamaları bizleri biraz zorluyor. Engellilerin bağımsız bir şekilde özgüvenini kazanması gerekir. Herşeyden önemlisi gereken eğitimi alması gerekir. Batıda bunun örnekleri vardır. Sıfır görme engelli kişiler vardır. Bunların çoğu okumuş avukat vb meslek sahibi olmuşlardır. Görme engellilerin eğitimlerini mutlaka en az lise düzeyine çıkarmak gerekir.

Kaldırım işgali nedeniyle ne gibi zorluklar yaşıyorsunuz?

Bizler ne kadar bu kaldırımların kapatılmaması için cezai yaptırımları uygulasak da bu çözüm olmuyor. İnsanlarımız bunları çok iyi analiz etmelidir. Herkesin bir engelli adayı olduğu unutulmamalıdır. Bunun bir insan hakkı ihlali olduğu unutulmamalıdır. Çünkü insan hakkı ihlal edildiği zaman Allah katında bir mesuliyeti vardır. Bunlarla ilgili çok dikkatli olunmalı. Bir kaldırım işgal edilmesi kul hakkı ihlalidir. Bizler vicdani olarak bunları düşünebilirsek bu sorunların önüne geçilebileceğini düşünüyorum. Ezberleyip gittiğin yol işgal edildiği zaman ciddi tehlikelerle karşılaşılabiliyor.

Kentleşmede engellilerin yeterince göz önüne alındığını düşünüyor musunuz? Sizce engelliler açısından kent planları yapılırken nasıl hareket edilmeli?

Engelli vatandaşların dışarıya çıkamamalarının birinci nedeni budur. Özellikle imar planları yapılırken engellilere göre dizayn edilmelidir. Engelliler projelere dâhil edilmelidir. Ancak maalesef bunlar göz ardı ediliyor. Bazı kamu kurum ve kuruluşlarında engelliye yönelik işlemlerini yapabilecekleri hiçbir imkân sağlanmıyor. Erişebilirlik engellilere yasal olarak verilmiş bir haktır. Sitelerde ve kamu kurum ve kuruluşlarında mutlaka hayata geçirilmesi gerekir. Bedensel engellilerin kimseye bağlı kalmadan kendi başına tekerlekli sandalyesiyle asansörün önüne gelebilmelidir. Asansörün zemine sıfır olması gerekir. Asansör kat tuşlarının Engellilere yönelik Altı Nokta dediğimiz kabartmalı tuşlardan olması gerekir.

Sizce engellilerin sosyal yaşama kazandırılması için neler yapılmalı ve engellilere yönelik eğitim programları hakkındaki görüşleriniz nelerdir?

Hükümet yetkilileri, siyasi partiler, milletvekilleri, kamu kurum ve kuruluşlardaki amirlerin engellileri topluma kazandırmaları için öncelikle eğitim haklarının sağlanması gerekir. Görme engellilerin okullarının olmayışı özellikle engellileri büyük sıkıntılara sokuyor. Bölge olarak engellilere yönelik eğitim alanında çok gerilerdeyiz. Bazı rehabilitasyon merkezlerinde verilen eğitim boncuk saymak ve ütü yapmaktan ibarettir. Bu eğitim ismi verdikleri işlerde haftada iki gün ve iki saattir. Böyle bir eğitim olmaz. Buna eğitim diyemeyiz. Görme engellilere yönelik mutlaka bir okulun olması gerekir. Körler okulunun olmayışı büyük sıkıntılar yaratıyor. Körler okulu olursa engelli çocuk temel eğitimini alabilecek. Körlere eğitim veren iyileştirme merkezleri iki tanedir. Bunlarda yeterli değildir. Sayıları artırılsada faydalı olmayacaktır. Çünkü buralarda verilen eğitim normal okullarda verilen eğitimlerden çok farklıdır.

Sizce engelliler istihdam sorunu yaşıyor mu?

Şu an bizim yaptığımız tespitlere göre Türkiye geneli olarak 23 bin engelli kadrosu boştur. Bunlar vasıflı engelli olmadıkları için kadro alamıyorlar. Bu 23 bin eğer eritilmez ise bu iki yıl sonra 40-50 bine çıkacaktır. Bunlara mutlaka yeni yönetmelikler getirmek suretiyle bu boşluklar eritilmelidir. Türkiye geneli ortalama 8 milyon engelli vardır. Van baz alındığında 1 milyon 100 bin nüfus içinde 130 bin engelli var demektir. Bunlardan 50 bini merkezde yaşıyor demektir. Bunlardan çalışabilecek güçte olanlar ortalama 20 bindir. Bunlardan vasıflı eleman sayısı oransal olarak yüzde bir bile değildir. (İLKHA)