Liderlik konusunun dünya çapındaki önemli teorisyenlerinden John Adair, Lider adlı kitabında, uzmanı olduğu konuyu Hz. Muhammed (s.a.v)’in yaşantısı üzerinden örneklerle anlatıyor. Liderlik alanında 40’ın üzerinde kitabı dünya dillerine çevrilen John Adair son kitabında, Hz. Muhammed’in (s.a.v) hayatını merkeze alarak, bir kişiyi lider yapan şeyin ne olduğu sorusunun peşine düşüyor.

Ufuk Yayınları tarafından Hz. Muhammed Örneğinden Hareketle Lider ismiyle yayımlanan kitap, günümüzde büyük önem kazanan liderlik niteliklerinin nasıl doğru ve insanlığa faydalı bir şekilde geliştirilebileceğini araştırıyor. Adair’e göre Hz. Muhammed’in (s.a.v) yaşamı, adeta onun ileride sırtlanacağı liderlik sorumluluğuna bir hazırlık olacak şekilde dizayn edilmiş. O, hem bedevi çadırlarında geçirdiği çocukluk döneminde hem de şehirde geçirdiği gençlik döneminde liderliğin farklı yönlerini keşfetme imkânına sahip olmuş. En az bunlar kadar önemli bir başka konu da, ticaretle uğraşması ve çobanlık yapması... Liderlik ile ilgili en temel becerileri kazanmak için bu iki meslek, büyük ölçüde kazanımlar sağlamış. Adair, bu iki mesleğin Hz. Muhammed üzerinde bıraktığı etkileri anlatırken, adım adım liderliğe yapılan serüvenin ayrıntılarını da gün ışığına çıkarıyor. İşte o ayrıntılardan bazı bölümler...

SEÇİLMİŞ BÖLÜMLER...

‘Çobanı öldür, sürü dağılsın’

Çobanlık, liderliği öğrenmede önemli bir deneyimdir. Bu yüzden tüm peygamberler ve Hz. Muhammed de çobanlık yapmışlardır. Bütün benzetmeler gibi insanların liderleri için kullanılan çoban mecazı da zamanla bozulmuştur. Toplumlar ve sürüler önemli birkaç hususta bariz farklılıklar gösterirler, ancak liderliğin tüm geniş işlevleri, söz konusu imgede mevcuttur. Çobanlar sürünün üç tür örtülü gereksinimine cevap verirler: Sürünün yiyecek bulması gerekir; bu nedenle çoban onlara gitmek istedikleri yol boyunca rehberlik eder. Çoban onları ahenkli ve yekvücut hâlde bir arada tutar. Son olarak çoban onların bireysel gereksinimlerini karşılar. O hâlde çoban, birliği sağlayan bir temsilcidir. Tam da bu bağlamda Hz. İsa’nın naklettiği şöyle bir söz var: “Çobanı öldür, sürü dağılsın.”(sf. 29-33)

Liderde olması gereken iki özellik

Hz. Peygamber, tıpkı bir liderde olması gerektiği gibi, gerekli olduğunda sert olmasını da biliyordu. Özellikle Müslümanlar arasında güveni sarsacak, kardeşliği bozacak kişi ve tutumlara müsamaha göstermezdi. Adaleti tesis için gerektiğinde sert olabilmek, lidere olan saygının devamını sağlayan şeylerdendir. Bununla birlikte, O aynı zamanda, insanlara çok yumuşak muamelede bulunuyor ve gayet nazik davranıyordu. Ancak bu iki özelliği bir arada bulundurabilmek, insanı gerçek lider yapar. (sf. 84-99)

Reis yerde oturuyorsa size sandalye sunulmaz

Yazara göre evrensel liderde öne çıkan vasıflardan ikisi cesaret ve alçak gönüllülüktür. Bu iki vasfın da Hz. Muhammed’de zirveye çıktığını belirten yazar şunları söylüyor: Cesaret, Huneyn’de Hz. Muhammed’in gösterdiği bir niteliktir. Cesaret; baskı altında kahramanca hareket etmek, zor zamanlarda mütehammil olmak ve gerektiğinde tehlikeyle yüzleşmek için insanlara güç veren şeydir. Tarih boyunca bilinen tüm çalışma ekiplerinin, organizasyonların ya da cemaatlerin üyelerinin ortak bir noktaları vardır: Hepsi ortak bir insan doğasını paylaşan kişilerdir. O halde evrensel bir lider; iyilik, kibarlık, insaniyet, şefkat gibi belirgin insani niteliklerde örnek bir şahsiyete sahip olmalıdır. Bu niteliklerin örneklerine Hz. Muhammed’in hayatında sıkça rastlanabilir. Evrensel liderlerin bir diğer niteliği alçak gönüllülüktür. Gana’da bir söz vardır: “Ziyaretiniz sırasında reis yerde oturuyorsa, size bir sandalye sunulacağını beklemeyin.”(sf. 26-27).

Dürüst olmadan güven kazanılmaz

Hz. Muhammed’in el-emin (emin olunan kişi) ve dürüst olması, liderliğinin en önemli özelliklerindendir. Dürüstlük, güvenilirlikten öte bir şeydir. Sorumluluğuna veya emanete ihaneti düşünülemez olmasıdır ve dürüstlük büyük meseleler kadar küçük meselelerde de sınanır. Liderlik için en önemli ilkeler olan güvenilirlik ve dürüstlük (çünkü dürüstlük olmadan güven, güven kazanılmadan liderlik söz konusu olamaz), Hz. Peygamber’de en üst noktadadır. (sf. 73-74)

ERDAL DOĞAN / BUGÜN GAZETESİ