Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası ve Diyarbakır Organize Sanayi Bölgesi işbirliğinde 11-22 Mayıs 2020 tarihleri arasında Diyarbakır Organize Sanayi Bölgesi’nde faaliyet gösteren 212 işletmeden 152 işletme ile yüz yüze görüşme yapıldı.

Görüşme yapılan 152 işletmenin yüzde 60,5’i 10 yılın altına faaliyet süresine sahipken yüzde 77’si mikro ve küçük ölçekli, yüzde 17’si ise orta ölçeklidir. Araştırma kapsamında, işletmelere pandemi sürecinde üretimlerinin nasıl etkilendiği ve açıklanan istihdam ve finansal tedbirlerden ne düzeyde yararlandıkları soruldu.

Araştırma sonuçlarına göre;

Görüşülen işletmelerin yüzde 82,3’ü pandemi sürecinden etkilenmiştir. İşletmeler üretim kapasitelerini düşürmüş, yarı zamanlı üretime geçmiş veya üretimlerini durdurmuşlardır. Bu dönemde farklı süreler ile üretimini durduran işletmelerin oranı yüzde 25,1’dir.

Pandemi döneminde işletmelerin üretimlerini desteklemek için kısa çalışma ödeneğine 152 firmada çalışan toplam 7 bin 976 çalışanın yüzde 42’si için başvuru yapılmış (3 bin 347 çalışan), başvuru yapılan çalışanların yüzde 56,17’si (bin 880 çalışan) bu destekten yararlandığı ifade edildi.

Başvuru yapıp destek alamayan işletmelerin yüzde 85,5’i 450 prim gün koşulunu sağlayamadı. Görüşme yapılan işletmelerin yüzde 60,5’inin faaliyet süresinin 10 yıl altında olması, Diyarbakır’da küçük ve mikro ölçekli işletmelerin yoğunluğu ve bölgenin özgün sorunları düşünüldüğünde 450 prim gün koşulu kent için dezavantaj oluşturduğu belirtildi.

İşletmelerde bu dönemde ücretli izne çıkarılan çalışan sayısı 632, ücretsiz izne çıkarılan çalışan sayısı bin 117 kişidir. Bu durum, Diyarbakır’daki yüksek işsizlik oranlarının daha fazla artmasına neden olduğu gözlendi.

İşletmelerin yüzde 57,40’ı borçlarını ödeyemedi

İşletmelerin yüzde 57,40’ı bu dönemde kira, fatura, vergi, SGK, çalışan maaşı, banka kredi ve borçlarını ödeyemediği, pandemi öncesi finansa erişimde zorlanan Diyarbakır ve bölge işletmeleri, bu dönemde daha ciddi finansal sorunlarla karşı karşıya kaldıkları tespit edildi.

İşletmelerin yüzde 61,2’sinin hali hazırda bankalara kısa, orta ve uzun vadede kredi borçları bulunduğu, açılan kredi desteklerine de görüşme yapılan işletmelerin yüzde 57’si başvurduğu fark edildi.

Başvuru yapmama nedenleri arasında mevcut kredi borçları ve işletmenin sicili önemli bir paya sahip olduğu, banka kredi başvurusu yapan işletmelerin de sadece yüzde 51,2’sinin kredi alabildiği belirtildi.

Genel olarak bakıldığında açıklanan tedbirlerden yararlanma oranları oldukça düşük.  İşletmelerin sadece yüzde 20,30 banka kredi desteğinden, yüzde 18,40’ı SGK ve vergi borcu ötelemeden ve yüzde 29’u kısa çalışma ödeneğinden yararlandığı ifade edildi.

İşletmelerin yüzde 84’ü ise pandemi döneminde açıklanan desteklerin yetersiz olduğunu belirtti.

İLKHA