Allah Resulü (aleyhissalatu vesselam), kendisinde faizin gerçekleştiği malları şu şekilde izah eder: Altın altınla, gümüş gümüşle, buğday buğdayla, arpa arpayla, hurma hurmayla, tuz tuzla başbaşa misliyle, peşin olarak satılır. Bu çeşitler farklı olduğu takdirde peşin ise dilediğiniz gibi satın (Müslim, Müsâkât 81, No: 1587). Fakihler, faizin sadece bu altı malda değil; cins ve özellik bakımından bunlara benzeyen diğer mallarda da aynı hükmün geçerli olduğunu söyler. Bunu yaparken de her mezhep belli bir illet üzerinden meseleyi ele alır. Şafiî mezhebine göre hadiste, biri yiyecek (mat’umat) diğer para (semen) olmak üzere iki temel illet bulunmaktadır. Dolayısıyla bu iki özelliğin kendisinde bulunduğu mallarda, hadis-i şerifte belirtilen satış şekli esas alınmalıdır. Yani aynı cinsteki paralardan birinin diğerinden fazla olması veya cinsler farklı olsa vadeli satışı faizdir. Aynı hüküm yiyecekler için de geçerlidir. Hanefî mezhebine göre faizin illeti, ölçülebilir (keylî) veya tartılabilir (veznî) olmasıdır. Yani ölçü ve tartı ile satılan her malda faiz gerçekleşir. Banknotlar altın ve gümüşle aynı amacı taşıdığından bunlarda da faiz gerçekleşir.
Buna binaen; yukarıda zikredilen illetin, kendisinde bulunmadığı taşıtlarda faiz gerçekleşmez. Kişi düşük model arabasını verip bir müddet sonra bunun karşılığında daha yüksek bir modelini alabilir. Aynı hüküm yukarıda belirtilen illetlerden birinin bulunmadığı tüm mallar için geçerlidir.