Kirêyên ku li seranserê Tirkiyeyê bi lez zêde dibin, welatiyan, bi taybetî li Amed û navçeyên derdora wê, dixin rewşek dijwar. Dîtina xaniyek kirê her ku diçe dijwartir dibe, û kirêdarên heyî bi zêdebûna bihayên zêde re rû bi rû ne.
Welatiyan di baweriya xwe de yekdeng in ku divê dewlet rolek çalaktir di hilberîna xanî û kontrolkirina kirê de bigire. Ew daxwaza bicîhanîna bilez a rêziknameyên ku dê projeyên xanîyên girseyî, xanîyên civakî û zêdebûna kirêyan sînordar bikin dikin.
Mehmet Aziz Kale
"Bihayên kirê pir zêde ne"
Mehmet Aziz Kale, diyar kir ku xwediyên xanî yên din kirê li gorî kêfa xwe zêde dikin. Wî got, "Kirê ji kontrolê derketiye, digihîje dora 40,000-50,000 Lîreyên Tirkî. Min qet kirê nekiriye, ji ber vê yekê ez nizanim ev tê çi wateyê, lê gelek tişt hene ku meriv li ser biaxive. Ez xwediyê xaniyek li navçeya Bismilê me. Par, min ew bi 3,000 lîre kirê dikir. Dema ku zêdebûna 120% hat, min ew bi 5,000 lîre kirê kir. Cîranên min ji min gazinan kirin, ji ber vê yekê min neçar ma ku wê bigihînim 7,000 lîreyan. Divê hikûmet di vê mijarê de tedbîran bigire. Ne peyman heye ne jî tiştek din. Xwediyên xanî dikarin kirê li gorî dilê xwe zêde bikin an kêm bikin. Mînakî, kesek ku xaniyê xwe bi 7,000 lîre kirê dike, dibe ku ji kirêdarê xwe re bêje, 'Tu biçe, ez ê kesekî din bibînim.' Ji ber ku peymanek te tune ye, tu nikarî tiştekî qanûnî bikî.”
Recep Bektaş
Recep Bektaş, ku hem xaniyê xwe kirê dike û hem jî dide kirê, diyar kir ku kirê zirarê dide her du aliyan.
Bektaş ji xwediyên xanî xwest ku fedakariyek mezintir bikin û got, "Ez difikirim ku kirê pir zêde ne. Divê hem kirêdar û hem jî xwediyên xanîyan mafê xwe werbigirin. Ez difikirim ku divê mafên kirêdaran bêtir werin dayîn. Divê xwediyên xanî di vî warî de hinekî bêtir fedakar bin. Ez bi xwe kirê dikim, lê ez xwediyê xaniyek im ku ez kirê dikim. Min qet tu zêdebûna bihayê nekiriye ku kirêdarên min aciz bike. Ez pêşniyar dikim ku hemî xwediyên xanîyan vê bikin. Di dawiyê de, em hewceyê duayan in. Kirê hema hema ji sedî 100-150 zêde bûye. Yên ku par bi 10,000 TL dijiyan, niha neçar in ku 25,000 TL bidin. Mixabin, apartmanek baş 20,000-25,000 TL ye. Ji ber vê yekê, tewra li deverên bihayê herî nizm jî, ji bo kirêkirina kêmtir ji 15,000 TL apartman tune ne."
Hasan Cengiz
"Beşek mezin ji mûçeya min diçe kirê: Divê tedbîr bên girtin!"
Hasan Cengiz, ku got ew kirêdar e, diyar kir ku piştî erdhejê biha pir zêde bûne û got, "Kirê pir zêde bûne, nemaze piştî erdhejê. Ji bajarên cîran jî zêdebûn çêbûn. Ez bi xwe kirêdar im û biha du qat an sê qat zêde bûne. Her kes niha zehmetiyan dikişîne û dîtina cihekî ji bo jiyanê bûye pirsgirêk. Nîvê, belkî jî sêyeka mûçeya me diçe kirê. Mesrefên mayî yên xwarin û perwerdeyê jî li ser me barekî giran dixin. Di van şert û mercan de xwedîbûna xaniyek jî pir dijwar e. Şaredarî an dewlet dikarin projeyên xanî yên girseyî pêk bînin, an jî xaniyan bi planên teqsîtan bifroşin. Hiştina van projeyan di destê peymankaran de dê bibe sedema bihayên zêde. Divê dewlet di vê mijarê de tedbîran bigire."
Ramazan Îne
Lêbelê, Ramazan Îne bawer dike ku tenê bi faktorên aborî ve girêdana zêdebûna kirêyan têrê nake. Wî bi gotina "Li Dîyarbekirê bihayên kirê yên neasayî hene. Ew behsa enflasyonê dikin, lê ev ne bi enflasyonê ve girêdayî ye. Ew zilm û zordariya li ser welatiyan ji hêla gel ve û zilm û zordariya li ser xwediyên xanî ye, ne tiştek din. Kirê 25-30,000 e, lê mûçeya herî kêm 23,000 e, ev kes dikare çi bixwe an vexwe? Buhayên kirêyan li gorî sala borî pir zêde bûne. Hikûmet di derbarê vê mijarê de ti tedbîran nagire."