Aziz Tekdal, Serokê Navçeya Çinarê ya HUDA PARê, di raporek berfireh de bal kişand ser kêmasiyên xizmetguzariya giştî ya demdirêj a li navçeya Çinarê. Di raporê de hat destnîşankirin ku pirsgirêkên ku li navenda navçeyê û li gundan têne jiyîn, bûne sedema rêze astengiyan ku rasterast bandorê li jiyana rojane ya niştecihan dikin. Hat destnîşankirin ku niştecih ji rayedaran çareseriyên tavilê û mayînde hêvî dikin. Tekdal diyar kir ku ew ji bo çareserkirina van pirsgirêkan bi baldarî dixebitin û dê vê mijarê ji nêz ve bişopînin.
Aziz Tekdal, Serokê Navçeya Çinarê ya HUDA PARê, diyar kir ku rapora amadekirî ji saziyên pêwendîdar re hatiye pêşkêş kirin û rapora xwe ya derbarê kêmasiyên ku wan li navçeya Çinarê dîtine û pêşniyarên çareseriyê bi raya giştî re parve kir.
- Nexweşxaneya Dewletê ya 25 nivînî ya li navçeya Çinarê ji bo nifûsa nêzîkî 80,000 kesî têrê nake. Ji ber ku hejmara nivînan kêm e, di hin pisporiyan de doktor tune ne, ji ber vê yekê welatî neçar in ku biçin nexweşxaneyên li Amed an Bismilê. Ev rewş dibe sedema nerehetiyan. Ji bo çareserkirina vê pirsgirêkê, divê kapasîteya nexweşxaneya heyî were zêdekirin an jî nexweşxaneyek nû ya bi kapasîteya mezintir were çêkirin.
- Wekî li gelek deverên welêt, bêkarî li navçeya me jî pirsgirêkek girîng e. Bi taybetî ciwan neçar dimînin ku ji ber ku kar nabînin, bajarên xwe biterikînin û li bajarên din bixebitin. Ev hem pirsgirêkên darayî û hem jî yên hestyarî diafirîne. Avakirina Herêmeke Pîşesaziyê ya Rêxistinkirî li navçeya me, veqetandina erdê guncaw û piştgirîkirina veberhêneran dikare van pirsgirêkan sivik bike.
- Trafoyên nebaş, qutbûna elektrîkê ya dubare û fatûreyên zêde yên xizmetguzariyê li taxên gundewarên me ji bo welatiyên me dibin sedema zehmetiyan. Bi taybetî ew kesên ku av didin, bê sedem fatûreyên zêde yên xizmetguzariyê distînin. Divê gavên pêwîst ji bo çareserkirina van pirsgirêkan werin avêtin.
- Taxên gundan bi pirsgirêkên binesaziyê re rû bi rû dimînin (rê, av, kanalîzasyon û hwd.). Hin rêyên gundan, bi taybetî di mehên zivistanê de, nayên bikaranîn û hin gund jî kêmasiyeke cidî ya avê dijîn. Divê saziyên peywendîdar ji bo çareserkirina van pirsgirêkan bixebitin
- Zirara rêyan ku ji ber xebatên borîyên gaza xwezayî yên berê li navenda bajêr çêbûne, di mehên zivistanê de bi taybetî pirsgirêkek e. Zirara li kolan û cadeyan hatiye kirin divê berî hatina zivistanê were tamîrkirin.
- Taxên gundewarî tesîsên civakî nînin ku ciwan bikaribin lê dem derbas bikin. Ev dikare bibe sedema ku ew û zarok adetên xirab pêş bixin. Avakirina qadên civakî yên wekî qadên astroturf û qadên lîstikê dê vê xetereyê kêm bike.
- Zêdebûna belavbûna bikaranîna madeyên hişber di nav ciwanan de xetereyên cidî bi xwe re tîne. Avahiyên terikandî û hin park bûne navendên van madeyan. Divê saziyên peywendîdar tedbîrên bibandor bigirin da ku ciwanên me biparêzin.
- Kêmasiyeke mezin li navçeya me tunebûna cihên ku mirov lê bikaribin bi malbatên xwe re bêhna xwe vedin û pîknîkê bikin e. Destnîşankirina qada daristanî ya li dora Bendava Göksu wekî qadeke rekreasyonê û çêkirina qadên lîstikê û qadên pîknîkê dê vê hewcedariyê çareser bike.
- Bazara nivîsgehan li navçeya me ji hêla cûrbecûr û mîqdara berheman ve nebaş e. Berhem zû difroşin, û cihê bazarê gihîştina wê dijwar dike. Çareserkirina van kêmasiyan dê bihêle ku niştecih bi erzantir kirrînê bikin. Wekî din, vekirina bazarên kooperatîf li navçeya me dê sûdmend be.
- Di avakirin, parastin û alavên mizgeft û sersaxxaneyên li taxên gundan de zehmetî hene. Ji bo dabînkirina pêdiviyên diyarkirî yên li van deveran xebat pêwîst e.
- Kêmasiya xizmetên otobusan ên di navbera Çinar û Dîyarbekirê de ji bo welatiyan dibe sedema zehmetiyan. Divê hejmara xidmetan were zêdekirin û rawestgehên otobusan ên li navenda navçeyê ji bo şert û mercên zivistanê werin adaptekirin.
- Li navenda bajêr û hin taxên gundan, kûçikên serberdayî ji bo zarokan xetereyek taybetî çêdikin. Ji bo çareserkirina vê pirsgirêkê, hewldanên berhevkirina kûçikên serberdayî pêwîst in.
- Divê ew herêma ku berê li navçeya me wekî goristan hatibû destnîşankirin, di zûtirîn dem de were xebitandin. Divê goristan her wiha mizgeftek, cihekî şuştinê û karmendek jî di nav xwe de bigire.
- Xanîyên ku ji hêla TOKÎ ve ji bo mexdûrên erdhejê li navçeya me hatine çêkirin pir biqîmet in. Lêbelê, bihayên xanîyan ên bilind û kirêyên bilind ji bo niştecihên kêmdahat dibin sedema zehmetiyan. Ji ber vê yekê, zêdekirina hejmara xanîyan pir girîng e.
- Li piraniya taxên gundan zibilê ajalan nayê berhevkirin, ev yek jî xetereyek ji bo tenduristiya giştî çêdike. Divê tedbîrên pêwîst ji bo çareserkirina vê yekê werin girtin.
- Par, hewldanên kontrolkirina mêşan têrê nedikirin. Ev yek bi taybetî li deverên gundewarî eşkere bû. Kontrolkirina kêzikan di wextê xwe de û bi bandor pir girîng e.
- Li hin taxên gundan kêmasiya qutîyên çopê heye. Divê hewl were dayîn ku ev hewcedarî were destnîşankirin û çareserkirin.
- Qadên werzîşê yên navçeya me nikarin daxwazan bicîh bînin û nayên parastin. Bi taybetî çîmenên sûnî, qadên basketbolê û qadên tenîsê yên Parka Nujiyan nayên bikar anîn. Divê qadên werzîşê yên nû werin çêkirin û tesîsên heyî werin tamîrkirin.
- Li navçeya me, tenê heft taxên gundewarî yên bi Navendên Tenduristiya Malbatê (NTM) hene. Lêbelê, ji ber ku 155 gund û mezra hene, ev hejmar têrê nake. Divê NTM li taxên ku pir nifûs lê heye werin avakirin.
- Bilindbûna buhayê nan li ser gelê me barekî giran çêdike. Pêwîst e nanpêjxaneyek giştî li navçeya me were avakirin û li gelek deveran xalên firotanê werin vekirin.
- Nexweşxaneya Dewletê dûrî navenda bajêr e. Wisa dixuye ku niştecih ji bo gihîştina nexweşxaneyê zehmetiyan dikişînin. Divê ji navenda navçeyê bo nexweşxaneyê xizmeteke servîsa veguhastinê ya belaş were peyda kirin.
- Zarokên me yên li dibistanên navçeya me dema xwe di jîngehên ne guncaw de derbas dikin. Ji bo ku hawîrdorek saxlem û ewle ji bo zarokên me hebe, divê baxçeyên dibistanan werin xemilandin, qadên lîstikê werin çêkirin û kursiyên rûniştinê werin peyda kirin.
- Erdhejê dibistanên hin taxên gundan wêran kir, xwendekar neçar man ku di konteyneran de bixwînin. Lêbelê, ev konteynir ji bo armancên perwerdehiyê ne guncaw in. Li cihê ku hewce be, divê dibistan û dersxane di zûtirîn dem de werin çêkirin.