Van’ın İpekyolu ilçesine bağlı Kıratlı Mahallesi’nde şeker pancarı ekimi yapan çiftçiler, şeker pancarının sökülmesi için söküm makinalarının sağlanmasını ve şeker pancarının kilogram fiyatının arttırılması gerektiğini dile getirerek, çiftçinin ve üreticinin ayakta kalabilmesinin buna bağlı olduğunu belirttiler.

Ülke ekonomisine yaklaşık olarak 50 milyon TL katkı sağlayan şeker pancarı, ekiminden sökümüne kadar ciddi emek isteyen bir iş olarak karşımıza çıkıyor.

Van’da nisan ayında ekimi yapılan şeker pancarının ilk çapası mayıs ayında başlıyor. Sökümünün yapıldığı ay ile fabrikaya gönderilme ayı olan ekim ayına kadar sürekli ilgi isteyen şeker pancarı, yapılan masrafları ve işçilik paralarının çıkarmadığı için ekimi yapılamıyor.

Yaklaşık 10 yıl önce Van’ın bazı kırsal mahallerinde ekimine son verilen şeker pancarı, kilogram fiyatında yapılan cüzi artışla beraber bu sene tekrar ekilmeye başlandı. Kilogram fiyatının 40 kuruşa çıkarıldığı şeker pancarının, 3 kilogram fiyatının bir bardak çaya denk olduğu çiftçiler tarafından ifade ediliyor.

Ayrıca söküm işlemlerinin hala eski usulle yapıldığını belirten çiftçiler, ekipman ve makine desteği yapılması gerektiğini ifade ettiler.  

Şeker pancarının işçiliğinin fazla olduğunu ve şeker pancarı çıkarma makinesi olmadığı için çiftçiler olarak büyük sıkıntılar yaşadıklarını dile getiren Cuma Tunç, “10 yıldır şeker pancarı ekmiyorduk, bu sene tekrar ekmeye başladık. Önümüzdeki sene için pancar çıkarma makinesi verileceği ile alakalı bize söz verildi. Biz de önümüzdeki seneye bakacağız. Bu sene iyi kötü çıkarabildik pancarımızı ve işlerimiz bitmek üzere, önünüzdeki yıl için de eğer gerekli makine desteği sağlanırsa tekrar şeker pancarı ekeceğiz. İnşaallah şeker pancarına olan talep te buna bağlı olarak artar.” dedi.

“3 kilogram şeker pancarı 1 bardak çaya denk geliyor”

Eskiden işçinin ve gübrenin ucuz olduğunu ama şu an işçi bulmakta zorluk yaşadıklarını belirten Tunç, “Eskiden işçiler gelip bize çalışmak için başvuruyorlardı, şimdi biz işçi arıyoruz. Ama yine de gelip çalışmıyorlar. Böyle olunca da tarlanın bütün yükü bizim sırtımızda kalıyor. Gübre fiyatları da bayağı arttı. 120-130 TL’ye bir torba gübre alabiliyoruz. İşçiliğini de çoluk çocuğumuzla yapıyoruz ama makine ihtiyacımız giderilmediği için sıkıntı yaşıyoruz.

32 yıldır çiftçilik yapıyorum. Şeker pancarı alım fiyatları da çok düşük. Kilosunu bizden 40 kuruşa alıyorlar. Yani 3 kilo şeker pancarı bir bardak çay fiyatından alınıyor bizden ve bize verilen primler de çok az. Pancarın kilogram fiyatının en az 1TL olması gerekiyor ki çiftçi olarak bizler bunun masraflarını karşılayabilelim.” ifadelerini kullandı.

“Çiftçi desteklenmezse üretim çarkı dönemez”

Eskiden toplanan şeker pancarlarını tren istasyonunda bulunan toplama merkezine teslim edebildiklerini ama son senelerde artık kamyon kiralayıp Erciş Şeker Fabrikası’na gönderme mecburiyetinde kaldıklarını belirten Tunç, bunun da kendileri için ekstra masraf olduğunu belirtti.

Tunç konuşmasını şöyle sürdürdü:

“Çiftçiye devlet tarafından ciddi desteklerin verilmesi gerekiyor. Üretimin ve refahın olabilmesi için çiftçinin desteklenmesi gerekiyor. Çiftçi desteklenmezse üretim olmaz. Çarkların dönebilmesi için üretim yapılmalı ve çiftçinin üretmesi için de makine ve gerekli tarımsal ekipmanların sağlanması gerekiyor. Bana makine ve ekipmanlar sağlanırsa ben mevcut mevcut ürettiğimin 2-3 katı üretim yapabilirim. Ama bu sağlanmadığı için maalesef çiftçi haliyle üretmekten vazgeçiyor. Devletin verdiği bazı desteklerden faydalanabiliyoruz ama bu destekler yetmiyor. Devlet tarafından yetkilendirilen görevlilerin denetim yapması gerekiyor. Üretim yapan, üreten çiftçiye her türlü desteğin verilmesi gerekiyor. Bunun yanında destek aldığı halde üretmeyen ve devleti kandıran kişilere destek sağlanmamalıdır. Üreten çiftçilere her türlü desteğin ve kolaylığın sağlanması şart ki üretim durmasın ve çiftçi de ayakta durabilsin.”

“Ektiğimiz şeker pancarını elle çıkarıyoruz”

Ektikleri şeker pancarını eski usul olan elle çıkarmak zorunda olduklarını dile getiren Zeydin Toruntay ise, şu ifadeleri kullandı:

“Masrafı ve işçiliği fazla olan bir üründür bu. En az 2 ay boyunca ailece bilfiil tarlada çalışıyoruz. Kazancımızın çoğu da işçiliğe gidiyor. Bundan dolayı bize destek olunması gerekiyor. Tarlanın sulanması, çapası ve sökülmesi hepsi parayla oluyor. Yani işçi tutup yaptırıyoruz. Bu masrafları karşılayacak imkana da sahip değiliz. Ayrıca pancarın fiyatı da çok düşük devletin bizi de düşünmesi gerekiyor. Bizim başka bir gelirimiz yok. Sadece şeker pancarını ekip bununla geçinmeye çalışıyoruz. Buna da destek olmazsa altından nasıl kalkacağız ve nasıl geçinebileceğiz? Kamyonun pancarı yükleyip götürmesi için bin 300 TL para veriyoruz. 3 kamyon pancar gönderiyoruz. Her kamyona bin TL, yükleme için de kepçeye 300 TL para veriyoruz. Yaptığımız masraf ve eziyetin dışında tabi. Bundan dolayı bize destek olunmasını gerekiyor.”

“Nisan ayından ekim ayına kadar tarla ile ilgileniyoruz”

Bayanların bazen imece usulü ile kendilerine yardım ettiğini ve bu yardıma karşılık akşam şeker pancarı yapraklarını hayvanları için götürdüklerini belirten Toruntay, bu sayede yüklerinin biraz olsun hafiflediğini ifade etti.  

Toruntay, “Nisan ayında şeker pancarı ekiliyor. Biz de mayıs ayından itibaren birinci çapasına başlıyoruz. 9’uncu ve 10’uncu aylarda da şeker pancarlarımızı fabrikaya teslim edebiliyoruz. Paramızı da hemen alamıyoruz tabi. Eskiden şubat- mart aylarında paramızı alabiliyorduk. Ama bu sene ne zaman alacağımızı da bilmiyoruz. Bu para da ne kadar erken verilirse o kadar iyi oluyor bizim açımızdan. Kısacası şeker pancarına yaptığımız masrafları ve işçilik paralarını çıkardığımızda, cebimizde geçimimizi sağlayacak kadar dahi para kalmıyor. Çiftçinin ciddi şekilde desteklenmesi gerekiyor.” şeklinde konuştu.